Spekulacje

Z wczesnym okresem życia Leonarda wiąże się wiele niejasności, gdyż zachowało się niewiele informacji na temat jego dzieciństwa i młodości. Nawet w jego życiorysach z XVI w. fakty mieszają się z legendami. Za powstanie wielu mitów o życiu Leonarda odpowiedzialny jest Giorgio Vasari, który spisał jego pierwszą biografię, zawierającą wiele przekłamań. Lata najbardziej wytężonej pracy w życiu Leonarda podzielone są na okresy: I florencki, I mediolański, II florencki, II mediolański i rzymski, mimo iż nazewnictwo to nie jest w pełni zgodne z faktycznym miejscem jego pobytu w tych okresach.

Dzieciństwo

Odrestaurowana zagroda w Anchiano prawdopodobnie była miejscem narodzin Leonarda.

Leonardo da Vinci urodził się 15 kwietnia 1452 r. o godzinie 22:30^[e] Odrestaurowana obecnie zagroda wiejska w Anchiano jest uważana za miejsce urodzenia artysty, lecz brak na to niepodważalnych dowodów. Najprawdopodobniej takie przekonanie powstało w połowie XIX wieku. Jako pierwszy pisał o tym Emanuele Repetti, jednakże jest to opinia mało wiarygodna. Przeczy jej fakt, że budynek został kupiony przez rodzinę da Vinci 30 lat później. Z notatek dziadka Leonarda wynika natomiast, że narodziny miały miejsce w miasteczku Vinci. W 1452 r. właścicielem domu, opisywanego wówczas jako tłocznia oliwy, był Tomma di Marco. Z rodziną da Vinci łączyła go wspólna profesja oraz fakt, że 18 października 1499 r. dziadek Leonarda sygnował jako świadek umowę przekazującą udział we własności domu innym osobom. Z uwag umowy wynika, że Antonio da Vinci przebywał wówczas w tym domu.

Leonardo był nieślubnym synem przyszłego florenckiego prawnika i księgowego ser Piera da Vinci i dziewczyny o imieniu Caterina lub Catarina^[f]. Chociaż urodzenie nieślubnego dziecka nie było w XV wieku we Włoszech czymś wstydliwym, to minimalizowało szanse potomka na karierę zawodową w szanowanych profesjach, jak prawnik czy medyk^[g].

W kościele Świętego Krzyża w Vinci 16 kwietnia^[h] ksiądz Piero di Bartolomeo Cecci, najbliższy sąsiad rodziny, udzielił Leonardowi sakramentu chrztu. Na chrzcie było obecnych dziesięcioro rodziców chrzestnych – najbliższych sąsiadów, m.in.: Papino di Nanni Banti i Maria, córka Nanniego di Venzo. Gośćmi byli także Arrigo di Giovanni Tedesco oraz Monna Lisa di Domenico di Brettone.

Leonardo po 2. roku życia przebywał razem z matką i ojczymem u dziadków, mieszkając w wiejskiej posiadłości w Campo Zeppi. Niekiedy wyjeżdżał do Florencji na krótkie wizyty u ojca. Dorastał w bezpośrednim kontakcie z naturą. Kształcenie Leonarda ograniczyło się do czytania, pisania i liczenia. Nigdy nie uczęszczał do szkoły, o czym świadczy fakt, iż nikt nie skorygował jego leworęczności^[i]. W 1457 r. ser Piero, który miał już dzieci z ówczesną żoną, Albierą, przeniósł Leonarda do rodzinnego domu. W 1466 r. ojciec zabrał Leonarda do Florencji, gdzie prowadził kancelarię adwokacką w wynajętych pomieszczeniach przy dzisiejszej ulicy Via dei Gondi.